29 February 2012
මහනුවර ජාතික කෞතුකාගාරය...
24 February 2012
මහනුවර යුගයේ සිතුවම් කලාව...
...විහාර චිත්‍ර...
...සැරසිලි මෝස්තර...
...ශිල්පීය උපක්‍රම...
වර්ණ සකස් කිරීමේදී ද ස්වභාවික වර්ණ භාවිත කරන ලදී.සුදුපැහැය සකසා ගනු ලැබුවේ මකුළු නමින් හැඳින්වෙන පොළවෙන් ලබාගත් පස් වි‍ශේෂයකිනි.පොල්කටු අඟුරු සියුම්ව කුඩුකර හලා ගැනීමෙන් කලු පැහැය ලබාගැණින.ගුරුගල් සියුම්ව කුඩුකර හලා ගැනීමෙන් රතු වර්ණය ලැබුණි. මේ හැරුණුවිට සාදිලිංගම් රතු පැහැය ඉන්දියාවෙන් ලබාගෙන තිබේ.ගොකටු ගසේ කිරිවලින් කහ පැහැයද නිල් ඇවරිය කොළ යුෂ උණුකිරීමෙන් නිල් පැහැයත් අගුණ රණවරා, මිදෙල්ල කොළ යුෂ යොදා ගැනීමෙන්කොළ පැහැයත් ලබා ගන්නා ලදී.දිවුල් ලාටු මිශ්‍ර කිරීමෙන්වර්ණ ස්ථාවරත්වය අපේක්ෂා කළහ.ටැම් හා ගොඩනැගිලි චිත්‍ර සඳහා දිය සායම් භාවිත කළ අතර වර්ණ ප්‍රබේද ලබා ගැනීමට සුදු-කළු වර්ණ භාවිත කළහ.
තෙතමනයෙන් චිත්‍ර ආරක්ෂා කිරීමට යොදාගත් සාර්ථක උපක්‍රමය වූයේ චිත්‍ර මත වලිත්ති ආලේප කිරීමයි.චිත්‍ර අලංකාර කිරීමට ද මෙය ප්‍රයෝජනවත් විය.වලිත්ති සකස් කිරීමට අනුගමනය කළ ක්‍රම කිහිපයකි.පිරිසිඳු දුම්මල කුඩු දොරණ තෙල් සමඟ මිශ්‍ර කර නිවෙන්නට හැර වාර කිහිපයක් පෙරා ගැනීම,ගොකටු සායම් වලිත්තියක් ලෙස භාවිත කිරීම,කැප්පෙට්ටිය කොළ වලිත්තියක් ලෙස සිහින්ව ආලේප කිරීම ද සිදු කරන ලදී.
චිත්‍ර ඇඳීමේදී පින්සල් සඳහා විවිධ මාධ්‍ය භාවිත විය.සත්ව ලෝම තෘණ වර්ග එහීදී මූලික විය.මෘදු බවින් යුතු ලේන ලොම් හා බළල් ලොම් යොදාගනීම සියුම් රේඛා කර්මයට හේතු විය.වැටකෙයියා මුල්, තෙලි තණ හා තුත්තිරි කෙඳි ද පින්සල් සඳහා යොදා ගනු ලැබිණ.
...චිත්‍ර ශිල්පීන්...
නුවර යුගයේ චිත්‍ර ශිල්පීහු කොට්ටල්බද්ද කාර්මික ශ්‍රේ ණියට අයත් වූවෝ වෙති.නුවර යුගයේ සිතුවම් කලාව ගොඩනැංවීමට මොවුහු සෘජුවම දායක වී තිබේ.දෙවරගම්පල සිල්වත්තැන ,දේවේන්ද්‍ර මුලවාරියා මහනුවර සිත්තර පරම්පරාවට අයත්ය.එල්.ටී.පී.මංජු ශ්‍රී ගේ අදහසට අනුව දේවේන්ද්‍ර මුලවාරියා දෙවිනුවර සිත්තර පරම්පරාවේ කෙනෙකි.නීලගම පටබැන්දා,කොස්වත්තේ සිත්තර නයිදේ හා දෙවරගම්පල සිල්වත් තැන දෙගල්දොරු චිත්‍ර ශිල්පීන්ය.දෙවරගම්පල සිල්වත් තැන කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ රජුට සේවය කළේය.ඹහු නායක්කර් වංශික ශිල්පීන්ද මැනවින් ඇසුරු කළ අයෙකි.නයිදේ පරම්පරාවට අයත් කොළඹ නයිදේ දෙවන රාජසිංහ රජුට සේවය කළේය.මද්දුම නයිදේ ,දෙවන විමලධර්මසුරිය රාජ සමයේ විසූවෙකි.ගල්ලෙන් නයිදේ නරේන්ද්‍රසිංහ රජුට සේවය කළේය.උල්ලඳුපිටියේ සිත්තරා,ගන්නොරුවේ නවරත්න දණ්ඩයා,මංගලගම නීලවල මුහන්දිරම්,සේරුගොල්ලේ සිත්තර නයිදේ,පල්ලේකුඹුර උන්නාන්සේ ද මෙකල විසූ චිත්‍ර ශිල්පීන්ය.
මෙකල දකුණු ප්‍රදේශයේ විසූ භිමප්පු ගුරුන්නාන්සේ වැලිතර පරම්පරාවේ අයෙකි. සෝලියස් මෙන්දිස් ද වැලිතර පරම්පරාවේ සිත්තරෙකු‍ගේ ගෝලයෙකි. කඩොල්ගල්ලේ සිත්තර පරම්පරාව විසින් කතලුවේ පූර්වාරාම විහාර බිතුසිතුවම් අඳින ලදී.මෙකල විසූ සෙසු ශිල්පීන් නම් බැද්දෙවත්තේ දිනෝ සිත්තරා ,ගරා ඬුවේ මහ සිත්තරා,ගාලුපියද්දේ බබුන් ,කිරින්දේ ශීලානන්ද හිමි ,බිබිලේ සිත්තර නයිදේ,චන්ද්‍රසේකර දේවපතිදේවනාරායන බුවනෙකබාහු සිත්තර නයිදේ යන චිත්‍ර ශිල්පීන් ය.
...මහනුවර යුගයේ චිත්‍රවල දක්නට ලැබෙන විශේෂ ලක්ෂණ...
මෝස්තරකරණයේදී සංකේත භාවිතයක් දක්නට ලැබේ.නෙළුම් මල නිවනේ හා පවිත්‍රත්වයේ සංකේතයයි.කඩුපුල් මල කල්ප වෘක්ෂ මෝස්තර මඟින් දෙව්ලොව නිරූපණය වෙයි.සූර්ය-චන්ද්‍ර සටහන් සථිරත්වයේ සංකේත වෙයි. නාගරුව ආරක්ෂාවේ සංකේතය වශයෙන් ද මත්ස්‍ය හා වෘක්ෂ සටහන් මංගල ලක්ෂණ වශයෙන් ද තවදුරටත්යොදාගනු ලැබීය.ප්‍රෙහේළිකා චිත්‍ර මඟින් විස්මය දැනවෙයි.හාස්‍ය රසයත් භයානක රසයත් ලබාදෙන චිත්‍ර මහනුවර සම්ප්‍රදායෙහි හිඟ නොවේ.විනෝද ජවනිකා මෙන්ම ජ්‍යොතිෂය ද අන්තර්ගත ජන ජීවිතයට වඩාත් සමීප චිත්‍ර කලාවකි.
සමකාලීන වෙනත් රටවල චිත්‍රකලාවන්හි ආභාසයද මහනුවර යුගයේ චිත්‍රවල දක්නට ලැබේ.සියම් බුදුපිළිමවල තිබූ සිරස්පත කේතුමාලාව ලංකාවේ බුදුපිළිමවල දක්නට ලැබේ.නාරිලතා ලියපත්‍ර ආදී මෝස්තර රටාවන්හි සියම් බලපෑම දක්නට ඇත.තීරුවකින් කතා නිරූපණ ශෛලිය, චිත්‍ර පාදමෙහි සුදු වෙනුවට කළු තීරුවකින් වෙන් කිරීම, බුරු‍ම චිත්‍රවල දක්නට ලැබේ. මහනුවර යුගයේ චිත්‍රවල ඇති ඉන්දීය බලපෑම සම්බන්ධයෙන් අදහස් දක්වන කොටගම වාචිස්සර හිමිගේ අදහස නම් නායක්කර් වංශිකයන් සමඟ පැවැත්වූ සමීප සම්බන්ධතා හේතුවෙන් එකී ශිල්පීය ආරයන්ගෙන් මහනුවර කලාව පෝෂණය වූ බවයි. මහනුවර යුගයේ චිත්‍ර ලක්දිව චිත්‍ර කලාවේ වැදගත් සංදිස්ථානයකි.දුෂ්කරතා මධ්‍යයේ කළ කාර්යයක් බැවින් මහනුවර යුගයේ චිත්‍ර අගය කළ හැකිය.
23 February 2012
දෙගල්දොරුව...
කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ (1747-1782) රජු ගල්මඬුව විහාරය කරවමින් සිටියදී එතුමන්ට අනුහස් සහිත වු මෙම ස්ථානස පිළිබඳව සැල වී ගල්මඬුව විහාර කර්මය අතර මඟ නතර කර මෙය ඇරඹු බව පැවසේ.අනතුරුව මෙහි වැඩ ඵතුමන්ගේ සොයුරු රාජාධි රාජසිංහ රජු ක්‍රි:ව 1786 දී නිමකර මොරතොට ධම්මබුද්ධ හිමි ප්‍රමුඛ ශිෂ්‍ය පරපුරට පැවරූ බව විහාර සන්නසේ දැක්වේ.
දිගින් දොළොස් රියනක් සහ අට රියනක් පළලින් යුත් ලෙනක් කැණ දහඅට රියනක් දිගින් සැතපෙන බුදු පිළිමයක් පිහිටි ගලින්ම මතුකර සායම් කරමින් නිර්මිත මෙම විහාරයේ සිතුවම් කටයුතු උපසම්පදා නොලත් පටබැන්දෙව්රගම්පළ සිල්වත්තැන ප්‍රමුඛ නීලගම දා,කොස්වත්තේ සිත්තර නයිදේ සහ තවත් අප්‍රකට සිත්තරකු ලවා කරවා ඇත්තේ කීර්ති ශ්‍රි රාජසිංහ රජුගේ පෞද්ගලික අධීක්‍ෂණය යටතේ බවද පැවසේ.මෙහි ප්‍රධාන සිත්තරා වු දෙව්රගම්පළ සිල්වත්තැන සිතුවම් කරමින් සිටින විට තම ගෝලයා යැයි සිතා රජු අතට දුන් බුලත්හපයක් පවා රජු අතට ගෙන විසිකර ඇති බවද පැවසේ.මෙයින්ද පෙනෙන්නේ රජු සිතුවම් කෙරෙහි දෑක්වු උනන්දුවයි.ධම්ම බුද්ධ හිමිට රාජාධි රාජසිංහ රජු මෙය පූජා කර ඇත්තේ ගුරු පඬුරක් ලෙසිනැයිද පැවසේ.
කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ රජුගේ ජීවිතයට සම්බන්ධ අවස්ථා ජාතක කතා තුළින් නිරූපිත බවට අනුමාන කෙරේ.තද වර්ණ මිටි රූ සහිත මෙම සිතුවම් මහනුවර යුග සිතුවම් කලාවේ විශ්මයකි.
01 February 2012
ගැටඹේ පුරාණ තොටුපල
ගැටඹේ පුරාණ තොටුපල සිට පහළ දොඩම්වල සහ හල්ලොලුව අතර සංගිලි පාලම ප්‍රදේශය මහවැලි ගංගාවේ ඉහළ ජෛව විවිධත්වයෙන් හෙබි ප්‍රදේශයක්‌ ලෙස හැඳින්විය හැක. ගංගාව ආශ්‍රිතව ඇති ජලජ පරිසර පද්ධති ගංගාධාර වනාන්තර දූපත් ජෛව විවිධත්වය ඉහළ දැමීමට මහෝපකාරී වන අතරම ඉන් පරිසරයට ලබාදෙන චමත්කාර ජනක සුන්දරත්වය වචනයෙන් පමණක්‌ ප්‍රකාශ කිරීම උගහටය. වරාතැන්න සීමා මාලකය මෙන්ම අවුරුදු 200 පමණ පැරණි ගල් ලිඳ දැනටමත් මේ ආශ්‍රිතව පවතින ඉපැරුණි සාක්‌ෂි ලෙස සැලකිය හැක.
සෞන්දර්යාත්මක අගනා වටපිටාවක්‌ මෙම කිලෝමීටර් දෙකක් පමණ වන භූමි භාගය තුළ පවතී. තවද මහවැලි ගංගාවේ පටුම හා පළල්ම ප්‍රදේශය එක් කිලෝ මීටරයක්‌ තුළ දක්නට ලැබෙන ප්‍රදේශය ද මෙයම වේ. මහවැලි ගංගාවේ වම් ඉවුරෙන් ගන්නොරුව වනාන්තරයත් දකුණු ඉවුරෙන් බහිරවකන්ද කඳු වලල්ලෙන් වටව පවතී. හන්තාන හා හුන්නස්‌ගිරිය කඳුවැටි වලින් සමන්විත අවට පරිසරය දෙස්‌ විදෙස්‌ සංචාරකයන්ගේ නොමද පැසසුමට ලක්‌ව ඇත.
වම් ඉවුරේ ඇති ගංගාධාර වනාන්තර සහ ගන්නොරුව වනාන්තරය නිසා සැමවිටම සත්වයෝ තම ජල අවශ්යධතාව සඳහා මහවැලි ගංගාව වෙත පැමිණෙති. අවාසනාවකට ඉදිවී ඇති මහාමාර්ග පද්ධති හරහා පැමිණිමේදී දුර්ලභ සත්ව විශේෂ රථවාහන අනතුරුවලට භාජන වී මියයැම සිදුවේ. ඉතා දුර්ලභ සත්ව කාණ්‌ඩයක්‌ ලෙස සැලකෙන කොල දිවියන් පවා මෙලෙස අනතුරු වලට ලක්‌ව මිය යයි. මෙම සතාගේ නිදර්ශක දැනටත් පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලය සතුව පවතී. මෙම සත්වයා ශ්‍රී ලංකාවෙන් වාර්තාවෙන බිළාල පවුලේ කුඩාම විශේෂය වන අතර ලොවෙන් හමුවෙන කුඩාම විශේෂය ද බව පොත්පත් වල සඳහන් වේ. 2007 ශ්රීව ලංකා රතු දත්ත පොතට අනුව අන්තරායක තත්වයට ලක් වූ විශේෂයක්‌ ලෙසට ද හඳුන්වා දී ඇත. මේ වන විටත් ගංගාව ආශ්‍රිතව සපුෂ්ප ශාක විශේෂ සහ ආවේණික ශාක විශේෂ හඳුනාගෙන ඇත. පේරාදෙණිය විශ්වවිද්යාවලයේ උද්භිද විද්‍යා අංශයේ මහාචාර්ය දීප්ති යකන්දාවලට අනුව ගංගාව තුළ ශ්‍රී ලංකාවට ආවේණික ඉතා දුර්ලභ Cryptop Porine (අති උඩයන්) ඝනයේ ශාක විශේෂ 2 ක් (මෙම විශේෂ ශ්රීස ලංකාවට ආවේණික වන අතරම මෙම ඝනය දැඩි ලෙස අන්තරායක තත්වයට ලක් වූවකි. C.undulata දැඩි ලෙස අන්තරායක තත්වයට ලක් වී ඇති අතර becketii අන්තරායක තත්වයට ලක් වූ විශේෂයකි. ගංගාවේ ඉවුරු ආශ්රිඇතව එම විශේෂ හමුවේ. Podos Tmaceae ඝනයේ ශාක විශේෂ 6 ක් ද මෙම ප්‍රදේශය ආශ්‍රිතව හමුවේ ඉන් විශේෂ දෙකක් ආවේණිකය. සපුෂ්ප ශාක විsශේෂ අතර වල්දෙල් හා ඇටඹ මෙරටට ආවේණිකය..
සත්ව විශේෂ සැලකීමේදී ක්‌ෂිරපායි විශේෂ 23 ක් දක්නට ලැබෙන අතර ඉන් විශේෂ දෙකක් ශ්‍රී ලංකාවට ආවේණික විශේෂ ලෙස සැලකේ. මේ අතර තර්ජනයට ලක්‌වූ විශේෂ ද සිටී. දිය බල්ලා, අදුන් දිවියා, ශ්‍රී ලංකා රිලවා, හම්බාවා මේ අතර සුවිශේෂය. දිය බල්ලන් ගංගාව තුළ දූපත්වල කූඩු තනාගනී. පක්‌ෂි විශේෂ 77 ක් හමුවන අතර මින් විශේෂ 5 ශ්රීර ලංකාවට ආවේණික විශේෂ ලෙස සැලකේ. ශ්‍රී ලංකා රන් නළල් කොට්‌ටෝරුවා, ගිරා මලිත්තා, අලු කෑදැත්තා, මුදුන් බොර දෙමලිච්චා ප්රකමුඛව හමුවේ. උරග විශේෂ ලෙස මුදු කරවලා, සර්ප හීරලුවා, දිය නයා, දිය බරියා ආදි විශේෂ හමුවන අතර ඉන් විශේෂ 17 ශ්‍රී ලංකාවට ආවේණික විශේෂ ලෙස සැලකේ. හමුවන මුළු විශේෂ සංඛ්‍යාව 44කි. උභය ජීවී විශේෂ 17 හමුවන අතර ඉන් විශේෂ 12 ශ්‍රී ලංකාවට ආවේණික විශේෂ වේ. කහ හිරි දණ්‌ඩන් විශේෂයෙන් හමුවනුයේ ගංගාවේ ඉවුරු අසබඩ වීම විශේෂිතය. මත්ස්‍යයන් අතරින් විශේෂ 18 පමණ හමුවන අතර ඉන් විශේෂ 2 ශ්‍රී ලංකාවට ආවේණික විශේෂ ලෙස සැලකේ. එමෙන්ම ශ්රීහ ලංකාවට හඳුන්වා දුන් මත්ස්යඩ විශේෂ ද පවතී. ආවේණික මත්ස්යි විශේෂ අතුරින් ශ්‍රි ලංකා ගඩයා නොහොත් කොළ ගඩයා වාර්තාවෙන එකම වාසස්‌ථානය මෙම කුඩා ප්‍රදේශය වීම ද සුවිශේෂි කරුණකි. ශ්‍රී ලංකා කොළ ගඩයා ඉංග්‍රීසි බසින් Green Labceo ලෙස හඳුන්වයි.
2007 ශ්‍රී ලංකා රතු දත්ත පොතට අනුව දැඩි ලෙස අන්තරායක තත්වයට ලක් වූ විශේෂයකි. ලෝක රතු දත්ත පොතට අනුව අන්තරායක තත්වයට ලක් වූ විශේෂයක්‌ ලෙසට 2011 දී හඳුන්වා දී ඇත. මෙතෙක්‌ පලවූ ලිඛිත වාර්තා වලට අනුව තව දුරටත් මෙම විශේෂය සමහරවිට වඳවී ගිය විශේෂයක්‌ ලෙසටද හඳුන්වා දී ඇත. මහවැලි නදියේ අධික ලෙස වේගයෙන් ජලය ගලා යන ගල් තලා සහිත ප්රතදේශවල පත්ලේ මෙම මත්ස්‍යයන් ජීවත් වේ. මහනුවර මැද ඇළ නිසා දූෂණයට ලක්‌වන ජලය රසායනිකව හා භෞතිකව ඔක්‌සිජන් හා එක් වී වෙනස්‌ කම් වලට භාජනන වීම සිදු වන්නේද වේගයෙන් ජලය ගලා බස්‌නා මෙම ප්‍රදේශය ආශ්‍රිතව පමණි. ඒ අනුව බලන විට මහවැලි ගඟේ සංයුතිය පාලනය කරන මෙම ප්‍රදේශය නිසා ජෛව විවිධත්වයට ගෙන දෙන දායකත්වය මිල කළ නොහැක.
වාර්තාවන අපෘෂ්ඨ වංශී සත්ව කාණ්‌ඩ අතරින් මුළු සමනලයන් සංඛ්යාවව 42 වන අතර ඉන් එක් විශේෂයක්‌ ශ්‍රී ලංකාවට ආවේණික වේ. භෞමික ගොලුබෙල්ලන් 17 වාර්තා වන අතර ඉන් විශේෂ 12 ශ්‍රී ලංකාවට ආවේණික විශේෂ වීම තවත් සුවිශේෂීතාවකි.
Subscribe to:
Posts (Atom)